.

(Həzrət Səccadın (ə) "Məkarimul-əxlaq” duasının şərhindən)

"İlahi, Məhəmməd və ailəsinə salam yetir. Qəflət anlarında zikrin və yadınla məni ayılt! Möhlət günlərində məni Öz itaətinə məşğul et...”

Həzrət Səccad (ə) izahını verdiyimiz "Məkarimül-əxlaq” duasında dua qələbində bizə müəyyən həqiqətləri xatırladır. Xatırladır ki, həmin həqiqətlər bu dünya həyatında insanın yadından çıxmasın. Həmin  həqiqətlərdən biri ömürdən düzgün istifadə etmək məsələsidir. Həqiqətdə bu xatırlatmalar insana qeyd edilən tövsiyələri və yolları həyata keçirəcəyi təqdirdə ömründən gözəl istifadə yollarını öyrədir (əgər insan duanın üzərində dəqiq düşünsə, ömründən necə gözəl istifadə etməsini biləcək).

Duanın məzmunu budur: Allah, məni bu möhlət günlərində (dünya həyatında) öz itaətinlə məşğul et. Həzrət bizə xatırladır ki, diqqətli olaq, Allah-taala hamımıza bir ömür müddəti verib bu aləmdə, həyatda insana bir möhlət verib ki, o müddətdən bəhrələnərək həmin fürsətlərtdfən ən gözəl şəkildə istifadə edək. Bunu üçün isə diqqət lazımdır. Buna diqqət ki, insann varlığı bu aləmdə məhdud və müvəqqəti varlıqdır. Dünyadan köçmə vaxtı da heç kəsə məlum deyil.

Elə ki, bu sözləri eşidirik, deyirik ki, burada nə var ki?! Bilirik ki, dünya həyatı müvəqqətidir, əcəl də kimsəyə bəlli deyil. Amma qeyd etdiyimiz kimi, bir şeyi bilmək onu xatırlamaqdan fərqlidr. Bəzən insan bir şeyi bilir, amma bu bilik onu ayıltmır, diqqətli deyil, ondan qafildir, bu məlumatların onun həyatında iştirakı yoxdur.

Doğrudur ki, varlığımızda fitri hisslər var. Bu göstərişlər buna görədir ki, fitri məlumatlar xatırlatmaya və oyanışa çevrilsin. Buna görə də baxmayaraq ki, peyğəmbərlərin (ə) işlərindən biri təlimdir, amma xatırlatma vəzifəsi onlara əmr formasında gəlib:

"(Ya Peyğəmbər!) Əgər xatırlatma fayda versə, xatırlat!" (Əla, 9)

Hətta görürük ki, Qurani-kərimin adı kimi İslam Peyğəmbərinin (s) adlarından biri də "Zikr”dir. Səbəbi bu olar bilər ki, insan dünya həyatında olan dəyişikliklər səbəbilə qəflətə düşür. Daim ona xatırladıcı lazımdır.

Bu cəhətdən İmam dünya həyatını xüsusiyyətləri kimi onu (dünya həyatını) möhlət günləri adlandırır: Məni möhlət günlərində öz itaətlinlə məşğul et!

Bu parçadan belə istifadə etdik ki, həzrət keçən parçadakı mühüm mətləbdən əlavə bizə digər bir mühüm məsələni də xatırladır. Bu cəhətdən görürük ki, həm Quranın və həm də hədislər in ömürülə bağlı xüsusi bəyanları var.

Həzrət Əli (ə) bir hədisdə buyurur ki, insanın aldığı hər nəfəs onu ölümə yaxınlaşdırır. Yəni biz nə qədər yaşasaq, bu ölümə tərəf qədəm qoymağa gedişdir. İstəsək də, istəməsək də o biri aləmə doğru gedirik. Amma bu qədəm atmaq şüurlu şəkildə və diqqətlə olsa, həzrət Əlinin (ə) buyuruğunun davamı hasil olur: Beləliklə də əməli ilə məşğul olur və arzularını qısaldır və xeyir xeyir əməlləruni çoxaldır.

Xülasə desək, yəni həyatını düzgün nizamlayır. Bu nizamlama və proqram olmasa, işləri qaydasınca getməyəcək. Mömin çalışır ki, onun proqramları ağıla əsaslansın. Yəni, işlərini heç vaxt gələcəyə saxlamır. Bu gün görüləsi işlərini indi görür, indisindən bacardıqca gözəl bəhrələnir. Əgər başqa vaxt (gələcək) da olsa, ondan da elə bəhrələnəcək.

Buna əsasən mömin heç vaxt təkcə dünya həyatını nəzərə alıb yaşamır. Dünyaya bir körpü kimi baxır. Bu dünya axirətə keçid körpüsüdür. Bu baxışla da gələcəyə ağıla əsaslanıb baxır. Əgər ömür olsa, ondan həm dünya və həm də axirət işləri üçün necə istifadə edəsəyini fikirləşir.

Allah övliyalarının bəyanında qeyd edilən "arzuları məhdudlaşdırma” məsələsinə düzgün yanaşmalıyıq. Arzuları qısaltmaq nə məqsəd daşıyır, hansı hədəflə həyata keçirilir? Söhbət eləcə dünya həyatı yaşamaqdan getmir. Həzrət duanın bu hissəsində bizə öyrədir ki, bu məhdud ömür Allaha bəndəliyə və Ona itaətə sərf olunmalıdır (dünya həyatını Onun razılığına əsaslanıb yaşamaq): Möhlət günlərində məni Öz itaətinə məşğul et...

Buna görə də həzrət Əli (ə) digər hədisdə buyurur: İnnə umrəkə məhri səadətik, yəni sənin ömrün səadətinin mehriyyəsidir. Bu mehriyyədən dügün istifadə edilməlidir, onu Allaha itaətə sərf etmək lazımdır.

Fürsərtlərdən istifadə

Həzrət Əli buyurmuşdur: Günün saatları, ayın günləri, ilin ayları, ömrün illəri nə tez ötüb keçir!

Yəni həyatı hədəfli olan şəxs görür ki, həyatı necə tez keçir və mən bu vaxtardan düzgün istifadə etməmişəm. Adam fikirləşir, ömür nə tez keçdi! Bu bizə xatırlatmadır, bizi ayıltmaq istəyirlər ki, ömrümüz məhv olmadadır. Əgər bu cərəyanda, bu axarda ali bir proqram olsa və daim bu ali proqramla getsək, bu zaman bizə bir növ aydın olacaq ki, saatların keçməsilə ömrümüz məhv olmayıb, ömürdən bəhrələnmişik. Buna görə də digər hədisdə buyurur:

"Fürsət tez əldən gedir və gec qayıdır”.

Fürsət hamı üçün gəlir. Ondan düzgün bəhrələnmək lazımdır. Əldən çıxanda ümidsiz olmayaq, heç olmasa növbəti fürsətlərin qədrini bilək.

İnsan düşünməlidir ki, mən nə etmişəm, necə hərəkət etmişəm? Belə təfəkkür və düşünmə bir ilin ibadətindən üstündür. Çünki bu insanın işlərində dərinləşməsinə səbəb olur.

İnsanın iki növ hərəkəti var: Biri, miqdar və kəmiyyətə əsaslanan hərəkət, digəri isə keyfiyyətə əsaslanan hərəkət. Həmişə keyfiyyət kəmiyyətdən üstündür, bunun (istər yaxşı və istərsə də pis cəhətdə) insana təsiri daha çoxdur.

Ömür vəfa etməsə...

İnsan hədəfli, işlərində diqqətli və dərin olsa, ömrü vəfa etməsə də da Allah onu çatmalı olacağı yerə çatdıracaq. Çünki yaşasaydı, çatacqdı. Allah onun sağlam niyyətinə görə onu nəzərtə tutduğu dərəcəyə yüksəldir. Görün, din rəhbərlərimiz bizə nə dərin baxışlar verirlər!

Demək istəyirik ki, qarşımıza çıxan fürsətləri dəyərləndirək. Bu fürsətləri yaradılışın ali məqsədləri yolunda istifadə edək. Elə ki, ümumi şəkildə baxışımız islah oldu, bu baxışı xüsusi əməllərə və işlərimizə, həyatımızın bütün sahələrinə sirayət etdirək.

Həzrət Əli fürsətlərdən cəld bəhrələnmək və fürsətin qədrini bilmək haqqında buyurur: "Üzünə bir xeyir qapısı açılan şəxs onu saxlasın, çünki bilmir ki, nə zaman o bağlanacaq".

Buna görə də insan fürsətlərdən istifadə etməsə qəm-qüssəyə düşür. Hədisdə gəlib: "Fürsəti zay etmək qüsssə gətirir”.

Qüssə ola bilsin ki, dünyada faydalı olsun, amma o dünyada onun insana heç faydası olmayacaq.

Buludlar kimi keçdi

Həzrət Əli (ə) buyurur: "Fürsət buludlar kimi keçir”.

Çox qəribə oxşatmadır! Bulud necə sakitcə hərəkət edir! Bir də görürsən, başının üzərindədir, birdən yox olur. Yox idi, birdən görünür. Gah qaralır, gah çəkilir. Fürsətlər də beləcədir, səssiz-səmirsiz.

Buna görə də həzrət Səccad (ə) davamında elə bir yol istəyir ki, bizi onun məhəbbətinə aparıb çıxarsın:

"Sənin məhəbbətinə yetişməyim üçün asan bir yol qarşıma çıxar və onunla dünya və axirət xayirlərini mənim üçün tamamla”.

Həzrət Əli (ə) buyurur: "Ömrünüzü fani şeylərdə yelə verməkdən çəkinin. Gedən şeylər də daha geri qayıtmayacaq".

Allah Öz övliyalarına xatir, onlara ki, ömürlərindən ən gözəl şəkildə bəhrələndilər,  bizə ömrümüzdən ən gözəl şəkildə Özü və dostlaır ilə rabitədə olmaqla istifadə edənlərdən etsin!

***

Həzrət Zəhranın (ə) ömrü məsumların hamısının ömründən qısa olub. Amma gördüyü işlər dünyanın ömrü ilə müqayisə olunmaz. Onun ən dəyərli işi vilayət mərtəbəsinin müdafiəsi olub. Bu müdafiə kamil agahlıq və ixitara əsaslanıb. Bu müdafiə həyat yoldaşının müdafiəsi olmayıb. Bu, həyat yoldaşına bəxş edilmiş ilahi haqqın müdafiəsi olub. Bu cəhətdən görürük ki, ən bərəkətli və uzun ömrə sahib və aləmdə ən üstün işə  (Özünün və ilahi vilayətin icrası) sahib olan İmam Zaman nurlu kəlamından birində buyurur ki, Allah Rəsulunun qızında mənim üçün gözəl örnək var.

Biz də harada olsaq, ömrümüzdən ən gözəl bəhrəmiz olmağını istəyiriksə, övliyaların vilayətini anlamalıyıq. Anlamalıyıq ki, onun bizim həyatımızda onun hansı rolu var və onu tərəfdarlıq etməyin ömrümüzdə nə təsiri var?

Məhəmmədbaqir Təhriri

Tənzim və tərcümə: D. Şahmərdanlı

Materialdan istifadə zamanı istinad (www.parlayangunesh.az) zəruridir.