Cümə söhbətləri
Artıq
mübarək Səban ayını yola salmaq, mübarək İlahi ziyafət ayı - Ramazan
ayına doğru hərəkət etməkdəyik. İlahi ziyafətə hazırlıq ayı olan Şəban
ayının çox mübarək günlərini də arxada qoyduq. Qarşıdan mübarək Ramazan
ayı gəlir. Çox əhəmiyyətlidir, ki, biz ona tərəf yox, müqəddəs ay bizə
tərəf öz bərəkətləri ilə gəlir. Burada İlahi rəhmətin, bəndəyə olan
sonsuz mərhəmət və məhəbbətin bir təzahürü var ki, Ramazan ayının sonsuz
nemətlərini nəzərə alaraq, Allah Təala bəndənin bundan məhrum olmasını
istəmir. Uca Allahdan diləyirik ki, bu ayın fəzilətlərindən,
nemətlərindən, bərəkətlərindən layiqincə bəhrələnməyi, bu ayın
fəlsəfəsini anlayıb, onu yaşadanlardan olmağı cəmi inanc əhlinə qismət
etsin, inşəallah!
QURANİ-KƏRİMİN VƏHDƏTƏ ÇAĞIRIŞI
Dövrümüzdə,
günümüzdə xüsusilə aktuallaşan bir çox həyati əhəmiyyətli mövzular var.
Bu mühüm mövzulardan biri də - vəhdətdir. Vəhdət İslamın hər dövründə
ən çox önəm verilən mövzulardan biri olub və bu gün də öz əhəmiyyətini
ali dərəcədə saxlamaqdadır. Bununla bağlı dinimizin, İlahi mətnlərin
olduqca geniş mənaları açan vurğuları, işarələri vardır. Mübarək
Qurani-Kərimdə "Ali-İmran” surəsinin 103-cü ayəsində Allah Təala
bəşəriyyət, insanlıq üçün bir göstəriş verir. Əgər bəşər bu mübarək
İlahi ayədə olan vurğuya önəm versə və burada olan buyuruşlara əməl
etsə, ən yüksək inkişaf mərhələlərinə qədər gəlib çata bilər. Ayədə
buyurulur: "Və hamılıqla Allahın ipindən (dindən, kitabdan və vəhyi
gətirənlərdən) möhkəm yapışın və parçalanmayın...”. Bu mübarək İlahi
müraciətdə öz əksini tapan "Allah ipindən yapışın və dağılmayınız”
ibarəsinin çox mühüm təfsiri çalarları mövcuddur.
ALLAHIN İPİNDƏN BAŞQA BÜTÜN İPLƏR YARIMÇIQDIR
Ayəyə
nəzər saldqıda görürük ki, əziz Rəbbimiz bizləri birləşməyə, cəm olmağa
dəvət edir. Rəbbimiz bizim parçalanmağımızı istəmir. Allah bizləri
birliyə, vəhdətə çağırır. Amma, burada bir mühüm məsələ də var. Rəbbimiz
bizləri nəyin ətrafında bir olmağa çağırır? Bütlərin ətrafında yox, pul
ətrafında yox, hansısa dünyəvi maraq ətrafında yox, hansısa nəfsi
məsələlər ətrafında yox - haqq ətrafında birliyə çağırır Rəbbimiz. Batil
ətrafında birlik ola bilməz. Allah Təala birləşməyə çağırdığı kimi,
nəyin ətrafında birləşməyin meyarını da verir. Nə ki, Allahın ipidir -
ona tərəf yaxınlaşdırır, həmin məsələlər insan üçün meyardır. Başqa
iplərin sonu yoxdur. Onlar hamısı aldadıcı və yarımçıqdır. Aqibətimizi
xeyirliyə aparan yeganə ip – Allahın ipidir.
ƏGƏR MÜSƏLMANLAR ÖZ ENERJİLƏRİNİ DAXİLİ ÇƏKİŞMƏLƏRƏ SƏRF ETMƏSƏYDİ...
Mövzu
ilə bağlı digər bir mühüm buyuruşa diqqət edək. Qurani-Kərimin "Ənfal”
surəsinin 46-cı ayəsində məsələyə bir başqa müstəvidə yanaşılır. Ayədə
buyurulur: "Allaha və Onun elçisinə itaət edin və bir-birinizlə
çəkişməyin və mübahisə etməyin ki, süstləşərək qorxaqlaşar və ağalıq və
hökmranlığınız aradan gedər, sizə (bir daha) qələbə yeli əsməz. Səbir
edin ki, həqiqətən Allah səbirlilərlədir”. Çox önəmli əmrlərdir. Elə öz
məmləkətimizdə müsəlmanlar öz enerjilərini bir-birinə deyil, fəsadla,
əxlaqsızlıqla, mənəviyyatsızlıqla mübarizəyə sərf etsəydi, bu gün
mənəviyyatsızlığın səviyyəsi xeyli aşağı olardı. Əgər Əhli-beyt (ə)
ardıcılları öz enerjilərini daxili mübahisələrə sərf etməsəydi, indi
əhalinin çox hissəsi yəgin ki, vaxtını "Təvəssül” və "Kumeyl” dualarında
keçirərdi. Bunu Allah əmr edir ki, bir-birinizə enerji itirməyin.
Qurani-Kərim çox ciddi bir təhlükədən insanlığı xəbərdarlıq edir.
Xəbərdar edir ki, əgər insanlar öz enerjilərini daxili çəkişmələrə sərf
edərsə - süstləşər, qüdrəti aradan gedər. Hər insanın bir enerjisi var.
Onu hara xərcləməyindən asılı olmayaraq, tükənir. İnsan öz enerjisini
didişməyə, mübahisəyə həsr edəcəksə, bu zaman artıq onun enerjisi
tükənəcək və digər işlər üçün enerjisi qalmayacaq.
İNSANLIĞIN ZƏİFLƏMƏSİNİN və MƏĞLUBİYYƏTİNİN BAŞLICA SƏBƏBİ
Çox
zaman sual olunur ki, müsəlmanlar niyə geridə qalır. Bunun cavabı çox
sadədir. Mübarək İlahi kəlam yuxarıda göstərilən ayə ilə bu sualın
cavabını çox bəsit şəkildə verir. Müsəlmanlar enerjilərini öz daxili
çəkişmələrinə sərf edir və bir də ayılır ki, artıq ağalığı digərləri
edir. Mömin öz enerjisini möminə sərf edən zaman, artıq onun qeyri işlər
üçün enerjisi qalmayacaq. Bunu anlamaq üçün nəsə kəşf etməyə ehtiyac
yoxdur. İnsanın gün ərzində cəmi iyirmi dörd saatı var. Həmin günü insan
necə sərf etdisə, o cür də gedəcək və artıq həmin gün qayıtmayacaq.
İnsan hər an ya udur, ya da uduzur. Allah insanı bir elə yaratmayıb ki, o
bir həddə qala bilsin. Hər an ya irəliləyirik, ya da geriləyirik. Allah
mübarək ayədə bizim geriləməmizin, bizim uduzmağımızın səbəbini
göstərir, bu barədə bizi xəbərdar edir. İstər ailədə, istər bir cəmdə,
istər böyük bir toplumun içərisində, bir xalq olaraq – bu, belədir.
MÜBAHİSƏ və ÇƏKİŞMƏLƏRDƏN NECƏ ÇƏKİNMƏLİ və BUNUN MÜKAFATI
Ayənin
son hissəsində Rəbbimiz yuxarıda sadalanan məsələlərin asan olmadığını
da çatdırır. İnsanların mübahisədən çəkinməsi asand olan iş deyil. Amma
Rəbbimiz bizi səbr etməyə və ardıcıllıq göstərməyə dəvət edir. Şeytan
(lən) hər zaman insanı vəsvəsə edir, onun haqlı olmasını ona pıçıldayır,
onu mübahisəyə sövq edir və qələbə şirinliyini dadızdıracağını da "vəd
edir”. Lakin, insan bir də ayılır ki, bütün vaxtı və enerjisi gedib,
lakin, ona və topluma bundan heç bir fayda gəlməyib. Bunun müqabilində
isə Rəbbimiz bizi səbir etməyə dəvət edir. Bu dəvətinin müqabilində
mükafat da vəd edir. Buyurur, "...həqiqətən Allah səbir edənlərlədir”.
Rəbbimiz - ən gözəl mükafat verəndir. Ondan başqa kim qələbə verə bilər?
Buradan
bir neçə məsələ ortalığa çıxır. Birincisi budur ki, Rəbbimiz bütə
deyil, nəfsə deyil, Allaha və Onun elçisinə itaət etməyə çağırır. Çünki,
bizi yaradan Allahdır. Və Allahdan başqa nə varsa, ona itaət etməyə
dəvət edən nə varsa, onların da hamısını Allah yaradıb. Belə olan halda,
Allahdan başqa kimə itaət etmək olar? İkinci tərəfdən görürük ki,
Rəbbimiz bizləri mübahisədən çəkinməyə çağırır. İnsanların boş işlərə
xərclənən enerjisi heyifdir. İnsana verilən qüvvət, enerjisi Allahın
nemətidir və ondan doğru yolda istifadə etmək də Allahın əmridir. Üçüncü
bir tərəfdən Rəbbimiz xəbərdar edir ki, əgər enerjimizi bu işlərə sərf
etsək, süsləşəcəyik, zəifləyəcəyik və qələbə hər bir zaman bizdən uzaqda
olacaq.
VƏHDƏTƏ XƏYANƏT İNSANLIĞI MƏĞLUBİYYƏTƏ APARIR
Əziz
Peyğəmbərimiz (s) vida Həccində Minada etdiyi xütbədə buyurur: "Allah
kömək olar o bəndəyə ki, mənim sözümü eşidər, onu qoruyar, hifz edər,
sonra onu eşitməyənlərə çatdırar. Üç xislət var ki, heç bir müsəlmanın
qəlbi gərək ona xəyanət etməyə. Birincisi - əməlin Allah üçün ixlaslı
olması. İkincisi - insanların İlahi rəhbərlərinə müraciətdə nəsihə
halında olmaları, yəni gözəl rəftar etmələri. Üçüncüsü - müsəlman
cəmiyyətində ittihada və daimi iştiraka önəm vermək”. Onsuz da Allahdan
başqası üçün edilən hər hansı bir əməlinin bir damla belə xeyri yoxdur.
Ona görə də gərək müsəlmanın qəlbi ixlaslı olsun, onun ruhiyyəsində
xəyanət kimi rəzil məsələlərə yer olmasın. Ola bilər ki, birinə bir
əməlin müqabilində "əhsən!” desinlər, ona əl də çalsınlar. Əgər həmin
əməl Allah üçün olmasa, Qiyamət günü də onlar elə həmin kəslərdən
əcrlərini "almalı” olacaqlar, Allahdan onlara heç bir əcr olmayacaq.
Təbii ki, Allahdan başqa heç kəs əcr verə bilməz. Qiyamət günü insanlar
özləri özlərinə çarə axtarmalı olacaqlar. Hədisin mövzumuza aid olan ən
mühüm hissəsi isə, üçüncü buyuruşdur. Peyğəmbərimiz (s) insanları
qəlbində vəhdətə xəyanət etməməyə çağırır. Müsəlman cəmiyyətində birliyə
və daimi iştiraka böyük önəm verilməlidir.
BİRLİYİN ƏSAS MEYARI
Həzrət
Əlidən (ə) mövzumuza çox böyük aidiyyatı olan incə bir buyuruş var.
İmam (ə) buyurur: "Hər bir millət ki, bir işin görülməsində ittihada
çatdı yalnız gücləndi və qüdrətləndi. Hər bir millət bu güc və qüdrətdən
istifadə etdi ki, bunun nəticəsində Allah Təala onların çətinliklərini
aradan apardı. Və onlara bəla və zəlilliklərdən nicat verdi”. Yəni,
Həzrət Əmirəlmöminin (ə) bizlərə çatdırır ki, hər bir millət ki, bir
işin görülməsində birlikdə, vəhdətdə olar - həmin millət güclənər və
qüdrətlənər. Əgər birlik olacaqsa, güc və qüdrət də olacaq. Əgər güc və
qüdrət olacaqsa, çətinliklər də aradan gedər və son nəticə etibarilə,
onlara bəlalardan nicat verilər, insanlar zəlillikdən qurtular. Birlik
olmayan yerdə zəlillik var. Təklikdə müsəlman çox gücsüzdür. Məscidlər
niyə bu qədər önəm daşıyır? Çünki, məscid – nurların cəmləşdiyi yerdir.
Müsəlman toplumda hər şey edə bilər. Bunu da unutmamaq lazımdır ki,
ittihadın, cəmləşmənin meyarı əvvəldə deyildiyi kimi – Allahın ipidir.
ALLAHA XATİR EŞQ və ALLAHA XATİR NİFRƏT
Allahın
ipindən yapışanlar və dağılışmayanlar - Allah aşiqləridir. Qurani Kərim
buna şəhadət verir ki, Allah ipindən yapışanlar, Allah ardıcılı olanlar
qalib gələcək. Qurani-Kərimdə Allah ardıcılları haqqında müxtəlif
yerlərdə danışılır və bunların hamısına diqqət edəndə görürük ki,
onlarla yanaşı bir mühüm dəyər də göstərilir. Sanki, suyun cövhərini
nəmlik təşkil etdiyi ki, Allah ardıcıllarını da həmin dəyər təşkil edir.
Bu da – Allaha xatir sevmək və Allaha xatir nifrət etməkdir. Yəni,
bəndə Allaha xatir sevən və Allaha xatir düşmənçilik edən zaman Allah
dəyərlərini yaşadanlardan olur. Quran bizlərə onları tanıtdırır. Bu ana
bəndi yaşadanlar – Allah aşiqləridir. Allah ipindən yapışanlar o
kəslərdir ki, vilayəti yaşadır, Allah dostlarını sevir, Allah
düşmənlərinə nifrət bəsləyirlər. Allaha xatir eşq və Allaha xatir
nifrət.
ŞEYTAN (lən) İPİNDƏN YAPIŞANLARIN AQİBƏTİ
Mübarək
Qurani-Kərim işığında nəzər saldıqda görürük ki, burada insanın
Allahdan, Peyğəmbərlərdən (ə), övliyalardan qeyrisinə eşqdən qırılmaqdan
söhbət gedir. Yəni, insan Allahın sevdiyini sevir, Allahın nifrət
etdiyinə nifrət edir. İnsan merkantil, kiçik fərdi xeyrini güdmür. İnsan
əgər Allah dəyəri ilə yaşayırsa - Allahın sevdiyi bəndəni sevir,
Allahın qəzəbinə səbəb olan bəndəyə qarşı isə daxilində mənfi hisslər
keçirir. Şeytan (lən) dəyərləri ilə yaşayanlar isə bunun tam əksidir.
Allahın sevmədiyini sevir, Allahın sevdiyinə nifrət edir. Lakin, Allah
onların aqibətini də buna uyğun tərzdə göstərir. Rəbbimiz şeytan (lən)
ipindən tutanların, onun ardıyca gedənlərin və onun diqtə etdiyi
dəyərləri yaşadanların da aqibəti ilə bağlı xəbərdarlıq edir.
Qurani-Kərimin "Mücadilə” surəsinin 19-cu ayəsində buyurlur: "Həqiqətən
şeytan (lən) ardıcılları ziyandadırlar”.
VİLAYƏTƏ OLAN EŞQ – ALLAHA OLAN EŞQİN ÖZÜDÜR
İslam
məntiqində Allaha xatir sevməyə aid ayələr iki müstəvidədir – xüsusi və
ümumi sevgi. Həzrət Salman (r) Həzrət Əliyə söyləyir: "Hər vaxt ki,
Peyğəmbərin (s) hüzuruna çatdım, mənim çiynimə əlini vurub və sənə işarə
edib buyurdu: "Ey Salman, bu kişi və onun hizbi və onun ardıcılları
qalibdirlər”. Yəni, necə ki, Qurani-Kərim Allah dəyərləri ilə
yaşayanların qalib olacağını vəd edir, elə də vilayətə məhəbbəti
olanların qalib olacağını Həzrət Peyğəmbər (s) vəd edir. Burada xüsusi
sevgidən söhbət gedir. Yəni, Həzrət Əli (ə) kimi Allah aşiqini sevmək,
elə Allaha olan məhəbbətin göstəricisidir. Bütün eşqin cəmi Həzrət Əlidə
(ə) birləşir.
MÖMİNİN ALLAHA XATİR MÖMİN SEVGİSİ
Rəsuli-Əkrəmdən
(s) belə bir mübarək hədis var ki, buyurur: "Bir möminin digər möminə
Allaha xatir sevgisi - imanın ən mühüm şöbələrindəndir”. Bu, o deməkdir
ki, möminin digər bir möminə Allaha xatir sevgisi - imanın
göstəricisidir və əgər bu olmasa, deməli imanın mühüm bir şöbəsi aradan
gedib. Bu olmayanda, iman naqis olur. Digər bir hədisdə nəql edilir ki,
Allah Təala Musaya (ə) vəhy göndərir və buyurur: "Ey Musa, nə vaxtsa
Mənim üçün bir iş görmüsən?”. Musa (ə) buyurur: "Bəli, namaz qılmışam,
oruc tutmuşam, infaq etmişəm, Səni zikr etmişəm, yada salmışam”. Allah
Təala buyurur: "Namaz ki, qılmısan – sənin üçün həqqin əlamətidir. Oruc
ki, tutmusan – odun qarşısını almaq üçün sipər, qalxandır. İnfaq ki,
etmisən – məhşərdə sənin üçün bir kölgə olar, zikr də bir nurdur. Hansı
əməli məmin üçün etmisən?”. Musa (ə) buyurur: "Allahım, Sən özün bu
mövzuda mənə yol göstər”. Allah Təala buyurur: "Ümumiyyətlə, mənə görə
kiməsə sevgi göstərmisənmi? Ey Musa, mənə görə kiməsə nifrət
etmisənmi?”. Burada Həzrət Musa (ə) anlayır ki, Allaha xatir sevgi və
Allaha xatir qəzəb ən üstün əməldir”.
Buradan aydın olur ki, Allahı sevməyin meyarı - Allahın sevdiyini sevmək, Allahın qəzəbi olana nifrət bəsləməkdir.
Allahım,
bizləri sənin ipinin ətrafında cəm olanlardan qərar ver! Allahım,
bizləri mübarək İlahi ziyafət ayına qəlbimizdə Sənə, Sənin sevdiklərinə
sevgi ilə çıxart! Amin!
Hacı İlqar İbrahimoğlu,
ilahiyyatçı-filosof
İçərişəhər «Cümə» məscidinin imam-camaatı
|
